Di chúc miệng, phải làm sao để có giá trị pháp lý?

Thời gian vừa qua, vụ tranh chấp di sản thừa kế của cố NSƯT Vũ Linh được dư luận đặc biệt quan tâm, đặc biệt là tình tiết di chúc miệng không có giá trị. Đây cũng phải là lần đầu một di chúc miệng bị xác định vô hiệu. Điều này đặt ra vấn đề pháp lý về việc làm sao để di chúc miệng được pháp luật công nhận.

Những người tham gia phiên toà tranh chấp di sản thừa kế của cố nghệ sĩ

Trong quá trình xét xử sơ thẩm, Hội đồng xét xử (HĐXX) đã xem xét về di chúc miệng của cố nghệ sĩ theo lời trình bày của bà Lê Thị Hồng Phượng (con gái bà Nhung, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan). Theo Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015, trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm lập di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ. Qua đó, bản di chúc miệng ngày thực hiện đoạn video ngày 13/01/2011 nên di chúc cũng mặc nhiên bị hủy bỏ khi cố NSƯT Vũ Linh chết vào ngày 05/03/2023 (tức hơn 20 năm kể từ ngày có bản ghi âm).

Vụ việc được cả giới chuyên môn và dư luận quan tâm

Đồng thời, theo Điều 457 Bộ luật dân sự 2015 việc tặng cho bất động sản phải lập thành văn bản, có công chứng, chứng thực và phải đăng ký quyền sở hữu. Nếu ý chí của cố nghệ sĩ muốn cho bà Hồng Phượng nhà và đất trên thì phải thực hiện theo quy định của pháp luật.

Từ những phân tích trên, tòa sơ thẩm tuyên không có căn cứ xác định căn nhà, đất số 5 Đoàn Thị Điểm được bà Phượng hưởng bằng hình thức di chúc hay tặng cho. 

Qua đó, việc di chúc miệng tưởng chừng đơn giản có thể thực hiện thông qua một lời nói nhưng để có hiệu lực theo pháp luật thì cần đáp ứng nhiều điều kiện.

1. Khi tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng. Tuy nhiên, sau 3 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ. (Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015) 
2. Khi lập di chúc miệng cần ít nhất hai người làm chứng. Ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng phải ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Người làm chứng có thể là bất cứ ai trừ người thừa kế theo pháp luật/theo du chúc, người có quyền và nghĩa vụ tài sản liên quan đến di chúc, những người mất năng lực hành vi dân sự, người chưa thành niên hoặc khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi. (Điều 632 Bộ luật dân sự 2015)
3. Trong vòng 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, tổ chức hành nghề công chứng hoặc UBND cấp xã phường chứng thực xác nhận chữ ký cho những người làm chứng. (Điều 630 Bộ luật dân sự 2015)

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Bắc Dương về di chúc miệng có giá trị pháp lý. Nếu có nhu cầu tư vấn, thực hiện các thủ tục pháp lý, Quý độc giả có thể liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ.

Ân Quang – 24/02/2025

Nguồn: Tuổi trẻ, Bộ luật dân sự 2015

>>>Tham khảo thêm: https://luatbacduong.com/han-tra-loi-don-phan-anh-ve-tranh-chap-dat-dai-cua-uy-ban-nhan-dan-cap-xa-theo-quy-dinh-phap-luat-2/